Page 12 - W centrum uwagi - zakres rozszerzony

Rozdział 1. Człowiek w społeczeństwie

Spójność grup społecznych daru. Po drugie, nie może ono zostać wymu-
Ludzie tworzą grupy z wielu powodów. Jed- szone przez darczyńcę. Po trzecie, wartość
nym z nich jest potrzeba przynależności. wzajemnych usług czy prezentów nie musi
Ponadto grupy umożliwiają realizowanie być taka sama. W regule wzajemności bardziej
potrzeb, których jednostka nigdy nie byłaby chodzi bowiem o budowanie i podtrzymywa-
w stanie zaspokajać samodzielnie. Jednak aby nie więzi wewnątrzgrupowej niż o satysfakcję
grupa mogła spełniać swoje funkcje, powinna z otrzymywania darów.
być spójna. Uważa się, że grupowej spójności Utrzymywanie stałych i pozytywnych rela-
sprzyja sytuacja, w której relacje między człon- cji daje każdemu z nas poczucie bezpieczeń-
kami są oparte na zasadach: stwa, możemy bowiem oczekiwać, że inni
zaufania, przyjdą nam z pomocą w trudnej sytuacji.
wzajemności, Wzajemność doprowadza także do wzmocnie-
pomocy. nia zaufania między członkami grupy.
Zaufanie, czyli przekonanie o szczerości
i uczciwości innych, może być odwzajemnione Gdy grupa jest zbyt spójna
lub nieodwzajemnione. Jednostronne zaufanie Nadmierna spójność grupy może mieć nega-
do drugiego człowieka może wynikać z głębo- tywne konsekwencje. Istnieje niebezpieczeń-
kiego uczucia (fascynacji, zakochania) lub po stwo, że dana zbiorowość zacznie nadmier-
prostu z wiary w ludzi. Jeśli jednak pozostaje nie kontrolować swoich członków lub bardzo
nieodwzajemnione, ulega osłabieniu. surowo ich karać za nawet drobne odstępstwa
Zgodnie z zasadą wzajemności każdy, kto od obowiązujących w niej reguł.
otrzymał od innej osoby jakiś przedmiot albo Jednym z większych zagrożeń jest możli-
uzyskał od niej jakąś przysługę, powinien się jej wość wystąpienia syndromu myślenia grupo-
po pewnym czasie odwzajemnić innym miłym wego. Polega on na tym, że w procesie podej-
gestem, pomocą w trudnej sytuacji lub pre- mowania decyzji członkowie grupy starają się
zentem. Wzajemność jest jednocześnie regułą unikać sporów i konfliktów, które mogłyby
etyczną i prawidłowością, która porządkuje osłabić spójność czy jednomyślność całej
życie społeczne. Warto zwrócić uwagę na to, zbiorowości. Nawet jeśli niektóre osoby mają
że nie jest ona tym samym co zwykła wymiana poważne wątpliwości, czy proponowane roz-
towarów czy usług. Po pierwsze, odwzajem- wiązanie jest słuszne, nie zgłaszają sprzeciwu.
nienie nie musi następować bezpośrednio po W rezultacie grupa może podejmować bardzo
wyświadczeniu przysługi lub po przekazaniu złe decyzje (zob. przykład).

Przykład
Katastrofa Challengera
Jednym z przykładów negatywnych skutków
grupowego myślenia jest katastrofa amerykań-
skiego promu kosmicznego Challenger [czyt.:
czelendżer] z 1986 roku. Podczas przygotowań
do wystrzelenia wahadłowca wystąpiło wiele
problemów, m.in. wykryto liczne usterki tech-
niczne. Po każdej kolejnej informacji o napotka-
nych trudnościach grupa osób podejmujących
decyzje zgodnie stwierdzała, że nie ma pod-
staw do opóźnienia lub odwołania lotu. Prom
eksplodował chwilę po starcie – zginęła cała
jego siedmioosobowa załoga.

10